Δουνκέρκη

Περικυκλωμένοι από τον εχθρό, στρατιώτες της Μεγάλης Βρετανίας στη Δουνκέρκη κατά το Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο αναζητούν τρόπους να διασωθούν. Ατόφια κινηματογραφική εμπειρία που πλάθει εικόνες που προκαλούν δέος, στερείται όμως της δυνατότητας να προκαλέσει στον θεατή συναισθηματική σύνδεση με τους ήρωες.

Το Μάη του 1940 το λιμάνι της Δουνκέρκης στα Στενά της Μάγχης ήταν το τελευταίο οχυρό των Συμμαχικών Δυνάμεων απέναντι στο ναζιστικό στρατό που τις είχε περικυκλώσει. Η απώλεια της Δουνκέρκης θα έφερνε το Χίτλερ στο κατώφλι της Μεγάλης Βρετανίας και θα σήμαινε την ολοκληρωτική επικράτησή του στην κεντρική Ευρώπη. Ο Τσόρτσιλ το ήξερε, οι στρατηγοί του το ίδιο, κι ακόμα περισσότερο οι στρατιώτες που έβλεπαν την πολεμική μηχανή των ναζί να καταπίνει τη μία χώρα μετά την άλλη. Πίστευαν πως η Αγγλία θα ήταν επόμενη.

Αντιμέτωποι με την ήττα, οι Βρετανοί αξιωματικοί αποφασίζουν τη διάσωση των περίπου 400.000 στρατιωτών που είχαν απομείνει με κάθε δυνατό μέσο, κίνηση που προκάλεσε την κινητοποίηση έως και πολιτών που με δικά τους σκάφη διέσχισαν τη Μάγχη για να τους βοηθήσουν. Η μοναδική αυτή πράξη αυτοθυσίας και αλληλεγγύης εμπνέει τον Κρίστοφερ Νόλαν να γυρίσει μια ταινία όπου δεν υπάρχει ένας ήρωας, αλλά χιλιάδες. Οι «μικροί», οι «ασήμαντοι», αυτοί που καλούνται να διεξάγουν με το σώμα τους τον πόλεμο βρίσκουν απάντηση στην απόγνωση βοηθώντας ο ένας τον άλλο. Ο αγώνας για την επιβίωση είναι κοινός, χωρίς να λείπουν οι εξάρσεις πανικού και ιδιοτέλειας που πηγάζουν στα κατώτερα ανθρώπινα ένστικτα, καθώς κανείς δεν θέλει να μείνει πίσω.

Η χαρακτηριστική στη φιλμογραφία του Νόλαν χρήση μη γραμμικής αφήγησης εδώ ενώνει σε ένα κοινό φιλμικό παρόν γεγονότα τριών διαφορετικών στιγμών, που συνέβησαν σε γη, ουρανό και θάλασσα, τα πεδία όπου διεξήχθη ο πόλεμος. Ο χρόνος, ένα από τα σημαντικότερα στοιχεία στο νολανικό σινεμά, συμπυκνώνεται σε μια ασταμάτητη διαδοχή προβλημάτων που καλούνται να ξεπεράσουν οι στρατιώτες, υπό τα πυρά του εχθρού ο οποίος επιτίθεται κατά κύματα. Αξίζει να σημειωθεί πως ενώ η ιστορία τοποθετείται κατά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, ο αντίπαλος αναφέρεται αόριστα ως ο «εχθρός», ενώ δεν κάνει παρά έμμεσα την εμφάνισή του. Ο κίνδυνος πλανάται ως διαρκής απειλή δίχως πρόσωπο.

Η αριστοτεχνική φωτογραφία του Χόιτε βαν Χοϊτέμα, όπως και ο σχεδιασμός στον -εκκωφαντικό- ήχο του Ρίτσαρντ Κινγκ μετατρέπουν τη «Δουνκέρκη» σε μια βιωματική εμπειρία, με τις ανατριχίλες των στρατιωτών να διαπερνούν την οθόνη. Το δέος αυτής της απόλυτα κινηματογραφικής εμπειρίας προδίδει την προσήλωση του Νόλαν περισσότερο στην εικόνα παρά στη δραματουργία. Η εντυπωσιακή απεικόνιση των γεγονότων στερείται συναισθηματικής σύνδεσης με τους ήρωες, ενώ αποφεύγεται η ουσιαστική ανάπτυξη της μεταξύ τους πλοκής. Η γυρισμένη σε 65mm «Δουνκέρκη» είναι ένα επίτευγμα κόντρα στην ψηφιακή εποχή, πλασμένο με τα υλικά μιας σπουδαίας ταινίας, προσπερνά όμως την ανάγκη για ταύτιση με τα πρόσωπα που απεικονίζονται στην οθόνη.

Μεγάλη Βρετανία, Ολλανδία, Γαλλία, ΗΠΑ. 2017. Διάρκεια: 106΄. Διανομή: TANWEER